Λες σε ένα παιδί, «Θα φύγουμε σε πέντε λεπτά», και αυτό αναστενάζει σαν να είπες πέντε ώρες. Κλείνεις τα μάτια σου, και έχουν μεγαλώσει ένα εκατοστό από την Τρίτη. Κάπως, ο χρόνος δεν φαίνεται να λειτουργεί το ίδιο γι' αυτά. Δεν είναι απλά φαντασίωση. Τα παιδιά και οι ενήλικες πραγματικά βιώνουν τον χρόνο διαφορετικά. Και όχι, δεν είναι θέμα jet lag. Είναι θέμα εγκεφάλου.
Το Χάσμα Αντίληψης Ξεκινάει από νωρίς
Για τα παιδιά, ο χρόνος τεντώνεται. Μια εβδομάδα φαίνεται αιωνιότητα. Το να περιμένεις 10 λεπτά είναι ανυπόφορο. Αυτό δεν οφείλεται στην ανυπομονησία τους. Είναι επειδή οι εγκέφαλοί τους είναι φτιαγμένοι να παρατηρούν περισσότερα, και δεν έχουν ζήσει αρκετά για να βάλουν τον χρόνο σε προοπτική.
Για ένα πεντάχρονο, ένα έτος είναι το 20 τοις εκατό της ζωής του. Αυτό είναι τεράστιο. Για έναν 40χρονο, ένα έτος είναι μόλις 2,5 τοις εκατό. Περάσει πιο γρήγορα σε σύγκριση. Η αίσθηση του «σύντομα» και του «αργότερα» λειτουργεί σε έναν εντελώς διαφορετικό εσωτερικό ρολόι.
Οι Εγκέφαλοι Αναπτύσσονται, και Έτσι και η Αντίληψη του Χρόνου
Οι εγκέφαλοι των παιδιών εξακολουθούν να αναπτύσσουν τα εργαλεία επεξεργασίας χρόνου. Ζουν περισσότερο στη στιγμή, με λιγότερη έμφαση στον προγραμματισμό ή στη μέτρηση του χρόνου με αφηρημένους όρους. Τα μικρά παιδιά εστιάζουν σε αυτό που είναι μπροστά τους. Δεν ανακατεύονται με μελλοντικά ραντεβού ή με το να είναι αποδοτικά.
Αυτή η εστίαση κάνει τα πάντα πιο έντονα. Πέντε λεπτά αναμονής για μια σειρά στην κούνια μπορεί να φαίνεται αιωνιότητα. Ταυτόχρονα, μια ώρα παιχνιδιού με μπλοκ εξαφανίζεται σε μια στιγμή. Οι εσωτερικοί τους δείκτες είναι ρυθμισμένοι στα συναισθήματα, όχι στους αριθμούς.
Η Καινοτομία Επιβραδύνει τον Χρόνο
Τα παιδιά βιώνουν περισσότερα νέα πράγματα κάθε μέρα από όσα οι περισσότεροι ενήλικες σε ένα μήνα. Νέοι ήχοι. Νέες λέξεις. Νόμοι. Οι εγκέφαλοί τους δουλεύουν σκληρά για να κατανοήσουν όλα αυτά, και αυτή η προσπάθεια επιβραδύνει την αντίληψή τους για τον χρόνο.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι πρώτες αναμνήσεις φαίνονται τόσο μεγάλες. Οι μέρες ήταν γεμάτες με πρώτες φορές. Με την ηλικία, περισσότερες μέρες θολώνουν μαζί. Λιγότερες εκπλήξεις. Λιγότερη καινοτομία. Ο χρόνος επιταχύνεται, ή τουλάχιστον φαίνεται έτσι.
Οι Ενήλικες Ζουν σε Ένα Ταχύτερο Κύκλο
Οι περισσότεροι ενήλικες ζουν με ρουτίνες. Ξυπνάς, δουλεύεις, επαναλαμβάνεις. Αυτή η αποδοτικότητα μας βοηθά να διαχειριζόμαστε φορτωμένα προγράμματα, αλλά και συμπιέζει τη μνήμη μας για τον χρόνο. Οι εβδομάδες περνούν σε μια θολούρα όταν τίποτα δεν ξεχωρίζει.
Αντίθετα, τα παιδιά συχνά βιώνουν τη ζωή με πιο αργό ρυθμό. Η αίσθηση του χρόνου τους έχει περισσότερο υφή. Περισσότερο χρώμα. Περισσότερες στιγμές που αξίζει να αποθηκευτούν. Γι' αυτό τα σχολικά χρόνια φαίνονται πιο μεγάλα από τα χρόνια εργασίας.
Γιατί ο Χρόνος Φαίνεται να Διαφέρει Ανάμεσα στις Ηλικίες
- Τα παιδιά έχουν λιγότερα σημεία αναφοράς, οπότε οι νέες μονάδες χρόνου φαίνονται μεγαλύτερες
- Παρατηρούν περισσότερες λεπτομέρειες, που επιβραδύνουν την εμπειρία τους
- Το παιχνίδι και η φαντασία διαστρεβλώνουν την αίσθηση των λεπτών και των ωρών
- Συναισθήματα όπως η βαρεμάρα ή ο ενθουσιασμός τεντώνουν ή συρρικνώνουν τον χρόνο
- Ακόμα μαθαίνουν πώς να μετρούν και να διαχειρίζονται τον χρόνο
Δεν αφορά μόνο την προσοχή. Αφορά το πώς ο νους διαμορφώνει τον χρόνο μέσω της εμπειρίας, των συναισθημάτων και της μνήμης.
Βοηθώντας τα Παιδιά (και τους Ενήλικες) να Βρεθούν στη Μέση
Οι ενήλικες συχνά απογοητεύονται όταν τα παιδιά δεν «καταλαβαίνουν» τον χρόνο. Αλλά αν χρησιμοποιείς το γρήγορο, αποδοτικό ρολόι σου για να μιλήσεις σε κάποιον με χρόνο παιδιού, θα έχεις ασυμφωνία αποτελεσμάτων.
Αντί να λες «άλλο δέκα λεπτά», δοκίμασε να χρησιμοποιήσεις γεγονότα ως δείκτες: «Θα πάμε σπίτι μετά από ένα ακόμα βιβλίο». Αυτό συνδέει τον χρόνο με την εμπειρία, όχι με τους αριθμούς. Είναι πιο εύκολο για αυτά να το καταλάβουν.
Για τους ενήλικες, η αντίστροφη πλευρά είναι επίσης χρήσιμη. Αν ο χρόνος φαίνεται να χάνεται, εισάγετε κάτι νέο. Ακόμα και μικρές αλλαγές μπορούν να επιμηκύνουν την αντίληψή σας. Μαγείρεψε ένα νέο πιάτο. Δοκίμασε μια νέα διαδρομή. Κάλεσε κάποιον που δεν έχεις μιλήσει καιρό. Αυτό επαναφέρει την καινοτομία που βιώνουν τα παιδιά όλη την ώρα.
Οι Δύο Ρολογιά μπορούν να Μάθουν ο ένας από τον άλλον
Τα παιδιά δεν ζουν σε μια ξεχωριστή ζώνη ώρας. Αλλά οι εγκέφαλοί τους χτυπούν διαφορετικά. Τεντώνουν τον χρόνο με το παιχνίδι, την παρουσία και την περιέργεια. Οι ενήλικες συρρικνώνουν τον χρόνο με ρουτίνες και εστίαση.
Αν θέλεις η ζωή να φαίνεται λίγο πιο γεμάτη, περνά περισσότερο χρόνο με κάποιον που θεωρεί ότι μια μέρα είναι αρκετά μεγάλη για να κρατήσει έναν κόσμο. Δανείσου την αίσθηση θαύματος τους. Παρακολούθησε πώς τεντώνουν τα λεπτά σε ολόκληρες περιπέτειες. Μπορεί να διαπιστώσεις ότι το δικό σου ρολόι επιβραδύνει λίγο περισσότερο.